U Muzeju Sarajevo 1878-1918 ( Zelenih beretki 1), održano je u četvrtak, 26.12.2024. javno predavanje na temu „Identiteti gradova, od kulturne neutralnosti prahistorije do naše baštine osnivača“ predavača gosta iz Novog Pazara, arheologa Mustafe Baltića – kustosa Muzeja Ras Novi Pazar.
Pred punom salom Muzeja Sarajevo 1878-1918 sinoć je održano sedmo po redu javno predavanje iz ciklusa “Naša baština” Muzeja Sarajeva, a na temu “Identiteti gradova, od kulturne neutralnosti prahistorije do naše baštne osnivača”. Uvodničar u predavanje bio je muzejski savjetnik Muzeja Sarajeva, Adnan Muftarević, koji je prisutne upoznao sa realiziranim zajedničkim projektima Muzeja Ras Novi Pazar i Muzeja Sarajeva, kao i sa budućim postavljenim zajedničkim ciljevima na afirmiranju kulturno-historijskog naslijeđa dva grada kojima su zajednički imenitelji osnivač Isa-beg Ishaković i stanovništvo koje ima isti etnogenetički korijen.
Mustafa Baltić je ugledni arheolog i kustos Muzeja Ras Novi Pazar koji je svoje predavanje počeo identificirajući osobenosti u kulturnim i društvenim identitetima gradova blizanaca Sarajeva i Novog Pazara, koje su karakteristične za gradove osmanlijskoga tipa gradnje i uređenja. Veoma je važna analogija koja se očituje kroz urbanizaciju, arheologiju, simbole, društveni kontekst i historijski kontinuum koji veže ova dva geografska i historijska prostora od prethistorije, od Glasinačke kulture do kulture “gradova blizanaca”.
Posjetitelji su se upoznali sa historijskim preplitanjima ilirskoga plemena Autarijata, koji su nastanjivali prostor između sadašnjih gradova Sarajeva i Novog Pazara, odnosno, upravo prate identičnu geografsku i antropološku trasu pokrivenosti nalazima Glasinačke kulture koja je najizrazitija kulturna grupa bronzanog i željeznog doba na području srednjeg i zapadnog Balkana. Baltić je govorio o arheološkim nalazima po kojima je poznat teritorij današnjeg Sandžaka, s akcentom na novopazarsku regiju, istićući da je “Zlatna pektorala” jedno od najreprezentativnijih otkrića iz željeznog doba, pronađena u tzv. “ilirskom kneževom grobu” u Novom Pazaru, a nalazi se u Narodnom muzeju u Beogradu sa drugim nalazima iskopanim u tom tumulu, a koji predstavljaju zlatnu riznicu dragocjenosti koje su nađene, a nijedna se ne čuva nažalost u mjestu otkrića, u Novom Pazaru.
Mustafa Baltić je govorio o gradovima koji svoj duh objektiviziraju kroz materijalnu kulturu i kulturni kodeks po kojem žive stanovnici gradova. Poseban akcent stavio je odgovarajući na pitanje: Kada prahistorija ustvari prestaje biti neutralna? Kroz različite društveno-političke sisteme prahistorija i antika su bile poželjne jer se nijedan etnos nije zanimao za antiku kao ni za “paleobalkanca”, s obzirom na to da rezultati arheoloških iskopavanja predstavljaju širu kulturu. Međutim, kada se “paleobalkanac” susretne s Balkancem, onda dolazi do zloupotrebe prahistorije ako nije došlo do prirodnog povezivanja različitih identiteta ili socijalne evolucije. U obrazloženju, Baltić je uzeo primjer kada “gorštak s Durmitora siđe u grad, u kojem s malo prilagodbe dobije sve, obrazovanje, zaposlenje, utjecaj i poziciju, sve dobije ali iz dna duše prezire gradske ljude, njihov model života, jer mu primordijalno ne pripada, onda on iz mržnje želi da uništi baštinika, da sruši njegovo kulturno-historijsko naslijeđe, da ga ukloni jer se on ne može identificirati s tim urbanim identitetom.” U savremenoj historiji takvi su započinjali ratove, doveli do istrebljenja čitavih naroda, destruirali spomenike, lažirali povijest….
Zanimljivo predavanje je potkrijepljeno slikama arheoloških nalaza s područja gradskih infrastruktura Sarajeva i Novog Pazara, te pionirskim pothvatima Muzeja Ras Novi Pazar na osmanskoj arheologiji, što do prije nekoliko godina nije bilo moguće jer su se arheološka iskopavanja zaustavljala na Srednjem vijeku.
Nakon predavanja zainteresirana publika je postavljala pitanja o urbanim mitovima postanka gradova, ali i o neshvatljivim voljama pojedinaca na vlasti u prethodnim sistemima, ali i danas, koji su svojevoljno radikalno mijenjali izgled gradova, rušeći elemente jedne kulture jer se s njom ne identificiraju.
Slijedeće predavanje je najavljeno za drugu polovicu januara 2025. godine.
Izvor: Muzej Sarajeva
